Bộ luật Hình sự sửa đổ

Bộ luật Hình sự sửa đổi: Nhiều loại tội phạm được giảm hình phạt ngay sau khi có lệnh công bố của Chủ tịch nước

Theo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự (viết tắt là BLHS sửa đổi) và Nghị quyết 33 ngày 19/6/2009 của Quốc hội về thi hành luật này nói rõ các điều luật có lợi cho bị can, bị cáo, bị án sẽ áp dụng ngay sau khi Chủ tịch nước công bố luật chứ không phải đợi đến ngày 01/01/2010 (ngày BLHS sửa đổi có hiệu lực).
Như vậy, một số điều của BLHS sửa đổi sẽ có hiệu lực ngay sau khi Chủ tịch nước ký lệnh công bố BLHS sửa đổi (ngày 09/6/2009). Điều này đồng nghĩa với việc sẽ có nhiều người phạm tội được trả tự do, được thoát án tử hình... ngay chứ không chờ đến thời hạn 01/01/2010. Rất nhiều bị can, bị cáo, bị án vì sẽ được đình chỉ điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án nhờ BLHD sửa đổi mới được Quốc hội thông qua.

Hình phạt tử hình giảm xuống còn chung thân

Ngày 19/6/2009, Quốc hội đã thông qua với đa số phiếu tán thành về việc bỏ hình phạt tử hình tại một số điều của BLHS cụ thể là: Tội hiếp dâm (Điều 111); Tội làm, tàng trữ, vận chuyển, lưu hành tiền giả, ngân phiếu giả, công trái giả (Điều 180); Tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy (Điều 221); Tội hủy hoại vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự (Điều 334). Như vậy, kể từ đầu tháng 7-2009 (sau khi Chủ tịch nước công bố luật), mức án cao nhất của tám loại tội này chỉ đến chung thân, các cơ quan tố tụng sẽ không áp dụng hình phạt tử hình nữa.

Theo đó, Luật sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2010. Tuy nhiên, đối với những hành vi phạm tội được quy định trong BLHS sửa đổi xảy ra trước 0 giờ 00 ngày 01/01/2010 và đã có bản án, quyết định của Toà án đã có hiệu lực pháp luật, thì không được căn cứ vào những quy định của BLHS sửa đổi có nội dung khác so với các điều luật đã được áp dụng khi tuyên án để kháng nghị giám đốc thẩm; trong trường hợp kháng nghị dựa vào căn cứ khác hoặc đã kháng nghị trước ngày 01 tháng 01 năm 2010, thì việc xét xử giám đốc thẩm phải tuân theo quy định tại Điểm b và c khoản này. Kể từ ngày BLHS sửa đổi được công bố không áp dụng hình phạt tử hình khi xét xử người phạm tội tàng trữ, vận chuyển trái phép chất ma tuý quy định tại khoản 4 Điều 194 của BLHS; người phạm các tội quy định tại khoản 3 Điều 111, khoản 4 Điều 139, khoản 4 Điều 153, khoản 3 Điều 180, khoản 4 Điều 197, khoản 3 Điều 221, khoản 4 Điều 289 và khoản 4 Điều 334 của BLHS.

Trường hợp tòa đã tuyên án tử hình với tám loại tội này mà chưa thi hành, chánh án TAND tối cao sẽ chuyển hình phạt tử hình xuống chung thân cho họ. Nói cách khác, bị án nào thuộc diện nêu trên mà chưa bị thi hành án thì sẽ thoát chết. Đây là nguyên tắc áp dụng có lợi cho người phạm tội.

Hình phạt tử hình đã tuyên đối với những người được nêu tại điểm này nhưng chưa thi hành thì không thi hành và Chánh án Tòa án nhân dân tối cao chuyển hình phạt tử hình xuống hình phạt tù chung thân...

Tội phạm thành nạn nhân

Luật mới quy định người sử dụng trái phép chất ma túy là không phạm tội (Điều 199). Như vậy, trên tinh thần của Nghị quyết 33, kể từ sau ngày 29-6, các cơ quan tố tụng sẽ không xử lý hình sự người sử dụng trái phép chất ma túy mà có thể áp dụng biện pháp khác như đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục... Trường hợp vụ án đang được điều tra, truy tố, xét xử thì phải đình chỉ.

Trường hợp người bị kết án đang chấp hành hình phạt hoặc đang tạm đình chỉ thi hành án thì họ được miễn chấp hành hình phạt còn lại, nếu chưa chấp hành hình phạt sẽ được miễn chấp hành.

Trường hợp bị cơ quan tố tụng bắt chỉ vì hành vi sử dụng trái phép chất ma túy thì sẽ được trả tự do, xóa án tích.

Trộm cắp vặt lần đầu sẽ được tha

Luật mới cũng nâng mức định lượng tiền một số tội liên quan đến tài sản. Trong luật mới có đến 15 loại tội liên quan đến định lượng tiền đã được sửa đổi theo hướng nâng lên nhiều lần. Ví dụ: Với các tội trộm cắp tài sản, công nhiên chiếm đoạt tài sản, lừa đảo, tham ô, lạm dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản..., trước đây chỉ chiếm đoạt tài sản 500 nghìn đồng là có thể bị xử lý hình sự, nay BLHS sửa đổi quy định là hai triệu đồng trở lên. Như vậy, nếu ai đó đang bị điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án theo các tội trên mà tài sản chiếm đoạt chưa tới hai triệu đồng sẽ được trả tự do.

Bên cạnh yếu tố định lượng hai triệu đồng còn có các yếu tố định tội khác như gây hậu quả nghiêm trọng, đã bị xử phạt hành chính, đã bị kết án về hành vi chiếm đoạt chưa được xóa án tích mà còn vi phạm. Nếu có một trong các yếu tố đó thì dù có chiếm đoạt dưới hai triệu đồng vẫn bị xử lý hình sự chứ không được trả tự do theo luật mới.

Ngoài ra, luật mới cũng nâng định lượng tiền lên bốn triệu đồng, 10 triệu đồng, 100 triệu đồng tương ứng cho các loại tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, chiếm giữ trái phép tài sản, trốn thuế (các điều 140, 141, 161 BLHS)... và họ cũng được áp dụng theo hướng có lợi là trả tự do, xóa án tích.